We worden gedacht…

Elke gedachte die door ons hoofd flitst. Elke mening die we verdedigen. Elk wereldbeeld dat we als ‘de waarheid’ beschouwen. Waar komen ze vandaan? Zijn ze echt van ons? Of zijn we simpelweg het product van de verhalen die ons zijn verteld?

We leven in een wereld waar marketing, propaganda en zorgvuldig geconstrueerde narratieven ons denken vormen. Van de producten die we kopen tot de politieke overtuigingen die we omarmen – niets ontstaat in een vacuüm. Onze geest wordt dagelijks geprogrammeerd, subtiel en systematisch.

De onzichtbare invloed

Denk eens aan je favoriete merk. Waarom voel je je daar zo mee verbonden? Of aan een bepaalde overtuiging die je hebt over de wereld, over succes, over geluk. Waar is die gevormd? Is het jouw eigen conclusie, of is het iets dat je keer op keer hebt gehoord, gelezen, gezien?

Marketing is geen reclame alleen. Het is een spel van psychologie, herhaling en emotie. Het raakt ons op onbewuste niveaus. Reclames vertellen ons niet alleen wat we moeten kopen, maar ook wie we moeten zijn. Sociale media laten ons zien hoe het leven eruit zou moeten zien. Nieuws en politiek bepalen wat belangrijk is en hoe we daarover moeten denken.

De illusie van vrije wil

Wij geloven graag dat we autonoom zijn, dat onze meningen en keuzes puur van onszelf zijn. Maar als we eerlijk zijn: hoeveel van wat we geloven is werkelijk kritisch onderzocht? Hoe vaak nemen we een standpunt in omdat het ‘goed voelt’, zonder te beseffen dat dat gevoel misschien al jaren gemanipuleerd wordt door de verhalen die ons omringen?

De kracht van een narratief zit in zijn herhaling. Wat je vaak genoeg hoort, wordt vanzelf de waarheid. Wat je vaak genoeg ziet, voelt als normaal. Dit is hoe marketing werkt. Dit is hoe propaganda werkt. Dit is hoe macht werkt.

Bewustzijn als verzet

Betekent dit dat we willoze marionetten zijn? Nee. Maar het betekent wel dat we bewuster mogen worden. Bewuster van de boodschappen die we consumeren, bewuster van de overtuigingen die we klakkeloos aannemen. Kritisch denken is geen luxe, het is noodzaak.

Vraag jezelf af: Waarom denk ik wat ik denk? Waar komt dit idee vandaan? Wie heeft er belang bij dat ik dit geloof?

We kunnen niet volledig ontsnappen aan de programmering van de wereld om ons heen. Maar we kunnen wel beginnen met het stellen van vragen. En dat is misschien wel de krachtigste vorm van vrijheid.

We worden gedacht.

Tenzij we besluiten zelf te denken.